Chum Vàng

Nhạc cảnh này được phóng tác từ một chuyện tích cổ bình dân, nói tới việc có một đôi vợ chồng nghèo, làm nghề nông, suốt đời vất vả, lam lũ… Một hôm, chồng ra ruộng khoai (hay ruộng lúa), đang (cầy sâu hay) cuốc bẫm thì đào được một cái chum. Mở nắp chum ra, thấy chum đựng đầy vàng bạc châu báu. Người chồng bèn đậy nắp chum lại rồi để chum bên bờ ruộng. Về nhà khoe vợ là mình đào được cái chum vàng. Vợ hỏi: Của trời cho, sao không khiêng chum vàng về ? Ðể đó, người ta khiêng đi còn gì? Chồng đáp: Nếu thật sự là của trời cho, thì tự nhiên chum vàng sẽ về nhà, chẳng đứa nào lấy được! Ðang lúc vợ chồng trò chuyện thì có hai thằng kẻ trộm ngồi rình ở ngoài cửa (hay dưới gầm giường), chúng nó nghe hết cả. Hai thằng chạy ra bờ ruộng thì quả nhiên thấy cái chum nằm đó. Chúng vội vàng khiêng cái chum về nhà và khi mở nắp chum ra thì chẳng thấy vàng bạc đâu cả, chỉ thấy trong chum toàn là rắn, rết! Chúng sợ quá đem chum giấu ở một nơi. Sáng hôm sau, người chồng ra ruộng thì thấy mất cái chum. Khi về nhà, vợ hỏi: Chum đâu? Chồng đáp: Trời lấy lại chum vàng rồi! Hai kẻ trộm lại đã ngồi rình và nghe nói vậy, chúng bực quá, chạy đi khiêng cái chum đặt lại chỗ cũ, cho vợ chồng này sẽ bị rắn cắn. Hôm sau, chồng ra ruộng lại thấy cái chum, về nhà khoe vợ: Trời cho lại cái chum vàng rồi. Vợ bảo: Thế sao không khiêng về? Chồng đáp: Trời đã cho lại cái chum thì chum sẽ về nhà mình cho mà xem. Hai thằng kẻ trộm lại cũng ngồi rình và nghe nói vậy, chúng tức quá chạy đi khiêng cái chum đặt ngay trước sân nhà, cho vợ chồng này chết vì rắn cắn. Sáng hôm sau, vừa mở cửa ra sân thấy cái chum vàng nằm chình ình ngay đó, chồng bảo vợ: Thấy chưa? Ta nói có sai đâu? Trời đã cho thì tự nhiên cái chum vàng sẽ bò về tận nhà mình !

1) GIỮA SÂN KHẤU: Hai vợ chồng nông phu, vác cuốc, vác liềm… đứng hát :

Nhà nghèo cuốc bẫm với cầy sâu

Cuốc bẫm với cầy sâu

Tang tính tính tình tang

Nhà nghèo cấy lúa với trồng rau

Cấy lúa với trồng rau

Tang tính tính tình tang

Sớm tối nắng mưa (ư) nhọc nhằn

Vẫn cứ mến yêu (ư) ruộng đồng

Nhà nghèo vui sống với nghề nông

Vui sống với nghề nông

Tang tính tính tình tang

Tang tính tính tình tang

2) ÐỒNG RUỘNG: Người chồng hát và làm những động tác như cuốc đất, đào đất, moi cái chum lên, mở nắp chum, lạy Trời :

Một ngày cuốc đất với đào mương

Cuốc đất với đào mương

Tang tính tính tình tang

Về chiều, moi đất thấy một chum

Moi đất thấy một chum

Tang tính tính tình tang

Tháo nắp thấy trong chum đầy vàng

Xướng quá cúi khiêng lên bờ này

Của Trời cho, phúc đức vậy thay

Con hãy cứ để đây

Tang tính tính tình tang

Tang tính tính tình tang

3) VỀ NHÀ (kẻ trộm rình ở bên ngoài hay dưới gầm giường), chồng nói với vợ :

Về nhà, ta nói với vợ ngoan

Ta nói với vợ ngoan

Tang tính tính tình tang

Chuyện vàng ta đã có một chum

Ta đã có một chum

Tang tính tính tình tang

VỢ : Thế bố nó sao không cầm về ?

Sẽ mất chum ngay rồi còn gì ?

CHỒNG : Của Trời cho đó, mất thì thôi

Nếu có mất… thì thôi !

Tang tính tính tình tang

Tang tính tính tình tang

4) NGOÀI SÂN : Hai thằng trộm rình từ lâu, chui ra hát :

Có hai thằng trộm ngồi rình

Chúng nó nghe chuyện đào được chum

Bảo nhau xuống bờ mương nhé

Thấy lù lù có một cái chum

Hà ha há hà ha há

Há hà hà hà hà há ha

Chum này thì khi mở nắp

Không thấy vàng chỉ thấy rắn thôi

Ối giời ôi là ối giời ôi

Chúng sợ quá, vội vàng đậy nắp

Chum rắn này đem giấu một nơi

Ối giời ôi là ối giời ôi

5) TRONG NHÀ: Hai vợ chồng đối thoại :

VỢ : Mặt trời chưa đứng tới ngọn cau

Chưa đứng tới ngọn cau

Tang tính tính tình tang

Chồng mình ra tới chỗ ruộng sâu

Ra tới chỗ ruộng sâu

Tang tính tính tình tang

Ðã thấy mất ngay chum vàng rồi

Bố nó chao ôi quá dại khờ !

CHỒNG : Của Trời cho, nếu lấy lại đi

Thôi luyến tiếc mà chi ?

Tang tính tính tình tang

Tang tính tính tình tang

6) NGOÀI NHÀ : Trong khi vợ chồng nói chuyện mất chum, hai thằng trộm vẫn rình :

Vẫn hai thằng trộm ngồi rình

Chúng nó nghi vợ chồng này điên

Làm chi có vàng trong đó ?

Thích giầu có nhìn rắn không ra

Hà ha há hà ha há

Há hà hà hà há há ha

Chum này mà ưng, mà muốn

Khiêng nó lại, trả nó cái chum

Tang tính tình tình tính tính tang

Thích vàng quá, thọc vào là chết

Cho chúng mày rắn cắn một phen

Tang tính tình tang tính tình tang

7) RUỘNG: Chồng ra ruộng, thấy cái chum, mừng rỡ chạy về nhà, hát :

CHỒNG : Mình vừa ra tới cánh đồng xa

Ra tới cánh đồng xa

Tang tính tính tình tang

Kìa là cái phúc (ứ) Trời cho

Cái phúc (ứ) Trời cho

Tang tính tính tình tang

VỢ : Bố nó kiếm ra chum vàng rồi

Thế cớ sao không gánh về nhà ?

CHỒNG : Của Trời cho, nếu đã thật cho

Mai sẽ đến nhà ta

Tang tính tính tình tang

Tang tính tính tình tang

8) NGOÀI NHÀ : Hai thằng trộm lại tới rình, rồi hát :

Khiến hai thằng trộm ở ngoài

Nó tức lên vì vợ chồng kia

Mày không lấy về chum rắn

Thế thì mình phải gánh chum đi

Hà ha há hà ha hà

Há hà hà hà há ha ha

Ðem về đặt chum ở đó

Ngay trước nhà, để đó giữa sân

Tang tính tình tang tính tình tang

Thích giầu có, thọc vào là chết

Cho chúng mày rắn cắn một phen

Tang tính tình tang tính tình tang

Hai kẻ trộm khiêng chum về đặt trên sân nhà…

9) GIỮA SÂN KHẤU: Hai vợ chồng ra sân thấy cái chum, mừng quá đứng hát :

CHỒNG : Mình à ! ta nói đã chẳng sai

Ta nói đã chẳng sai

Tang tính tính tình tang

Trời mà cho, sẽ có, đừng tham

Sẽ có nhớ đừng tham

Tang tính tính tình tang

Sớm tối sẽ thôi (ư) nhọc nhằn

Sống rất ấm vui (ư) thật nhàn

Giầu là do cái số dửng dưng

Xin chớ có đảo điên

Tang tính tính tình tang

HỢP CA : Giầu rồi ta giúp những bạn quen

Trong thiếu thốn, một phen

Tang tính tính tình tang

Càng giầu càng muốn giúp người ta Ai thiếu thốn nghèo hơn

Giầu rồi đi du hí gần xa

Nơi thế giới tự do

Tang tính tính tình tang…